در راستای پیشبرد پروژه مرجعیت علمی در دانشگاه ها/ دانشکده های علوم پزشکی کشور و با حضور مدیران مرکز ملی تحقیقات راهبردی آموزش پزشکی، تفاهم نامه ای فیمابین معاونت آموزشی، معاونت تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت با دانشگاه ها/ دانشکده های علوم پزشکی امضا شد.
به گزارش روابط عمومی مرکز ملی تحقیقات راهبردی آموزش پزشکی، بدنبال تدوین نقشه راه مرجعیت علمی دانشگاه های علوم پزشکی کشور که ماحاصل کلان پروژه این مرکز با عنوان «تمهید، راهبری و پایش نیل به مرجعیت علمی در علوم پزشکی کشور» می باشد و با همکاری دانشگاه های علوم پزشکی صورت پذیرفت، در تاریخ ۱۸ مرداد ۱۴۰۰ ، جلسه ای با حضور دکتر حق دوست معاون آموزشی، دکتر نجفی معاون تحقیقات و فناوری، مدیران مرکز ملی تحقیقات راهبردی آموزش پزشکی (نصر)، برخی مسئولین حوزه آموزش وزارت بهداشت و مسئولین برخی دانشگاه های علوم پزشکی مستقر در کلان منطقه آمایشی ده، در محل ستاد وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی برگزار شد.
تلاش ادامه دار، تا دستیابی به مرجعیت جهانی در برخی حوزه های دانشی
دکتر سعید عسگری قائم مقام مرکز ملی تحقیقات راهبردی آموزش پزشکی ضمن ابراز خرسندی از دستیابی ایران به موقعیت ممتاز علمی در منطقه و قبل از زمان تعیین شده در سند چشم انداز بیست ساله جمهوری اسلامی ایران، خاطرنشان کرد: " واژه مرجعیت علمی اولین بار توسط رهبر جمهوری اسلامی ایران در سال ۱۳۸۴ به کار برده شده و بعد تصریح کرده اند که «هدف را این قرار بدهیم که پنجاه سال بعد، کشور ما یکی از مراجع عمده و درجه ی اول علمی دنیا باشد». خوشبختانه در این راستا در سال ۱۳۹۴ وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی اسناد مرتبط با طرح تحول و نوآوری در آموزش علوم پزشکی در حیطه های گوناگون و علی الخصوص مرجعیت علمی را تدوین نمود تا با یک برنامه ریزی دقیق و نیز یک نقشه راه روشن، دانشگاه های علوم پزشکی به سمت مرجعیت علمی گام بردارند
دکتر سعید عسگری یادآور شد: " امضای تفاهم‌نامه مذکور در راه رسیدن به آرمان بزرگ مرجعیت علمی آغاز یک حرکت نوین و سنگ‌بنایی خواهد بود که باید با یاری پروردگار وبا سرعت به سمت آن حرکت کرد و آرزوی همگان این باشد که این آرمان دست یافتنی در دانشگاه ها مورد توجه جدی واقع شود و همه مدیران محترم در ادوار گوناگون به این هدف اساسی بصورت متعهدانه پایبند بوده و بخوبی بدان عمل نمایند".
مشارکت جمعی در فعالیت حوزه‌های آموزش و پژوهش، رقابت ها را به رفاقت ها تبدیل کرده است
دکتر علی اکبرحق دوست معاون آموزشی وزارت بهداشت در این جلسه، ضمن تقدیر از مسئولان قبلی معاونت آموزشی و همکارانی که بنیان نیماد و نصر را پایه گذاری کردند، از همکاران ارجمند در دانشگاه های کشور که تولیدات علمی، مقالات و ایده هایی را در کشور خلق کردند تا وزارت بهداشت بتواند مسیر و نقشه راه تعالی را بیافرینند؛ گفت: " ... در نتیجه همه این اقدامات توانستیم سازه ای منسجم را بوجود آوریم که خوشبختانه ارتباط فعال با معاونت تحقیقات و فناوری برقرار کرده ایم و میمنت این همگرایی در سطح وزارت، سبب شده تا رقابت بین حوزه‌های آموزش و پژوهش در دانشگاه ها به رفاقت تبدیل شود که جای شکرگذاری دارد که باید از فرصت ها استفاده نماییم. هم زبانی خیلی خوبی بین وزارت بهداشت و معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری شکل گرفت که ماحاصل همه این تلاش‌ها، تفکرات، فضا سازی ها و گفتمان سازی ها در قالب کتابها متبلور شد ... تمام تلاش ما برای آیندگان در وزارتخانه و دانشگاه ها این بوده است که اجماع سازی کنیم و با مشارکت جمعی این کار پیش برود تا بقا حداکثری داشته باشد و طبیعی است که اگر بخواهیم در این مسیر با حداکثر راندمان کار کنیم، باید حرکت های فردی را به حداقل برسانیم".
تعالی علمی و درخشش بین المللی، در سایه آرمان گرایی نهادهای دانشی رخ می نمایاند
دکتر حق دوست در ادامه گفت: "... در دانشگاهی که هر استادی هر کار علمی و تحقیقی را به میل خود انجام دهد، یا تلاش می کند تا زیرساخت هر رشته ای را که دوست داشته باشد، فراهم کند و ... و از طرف دانشگاه امر و نهی را مبنی بر درست بودن یا غلط بودن مسیر دریافت نمی کند و ... به معنی هرج و مرج است، این نگاه مانع تعالی علمی شده و ما را به درخشش بین المللی نخواهد رساند. زمانی می‌توانیم برای سایر جوامع الهام‌بخش باشیم که موسسات و دانشگاه‌های ما آرمان داشته باشند ... این افراد نیستند که هدایتگر هستند بلکه سیستم ها و گروه ها هستند که افراد را هدایت می کند".
دکتر حقدوست ادامه داد: " ... ما در اسناد گذشته حرف‌های خوبی زده ایم ولی عملیاتی نشد ... باید این حرف های خوب را نوشت و در ثبت مستندات تلاش نمود و اما بعد از آن باید خوب عمل کردن را نیز تمرین کنیم. ... خوشبختانه در حوزه مرجعیت علمی وارد فاز عملیاتی شده ایم و امیدوارم با اجرای تفاهم نامه ها با عزمی جزم تر، محکم تر و با مسیر روشن تر و گسیل امکانات و تجهیزات به سمت اولویت ها بهتر از گذشته شود". دکتر حق دوست تاکید کرد: " ... آرمان های مترقی، الهام بخشی به جهان، هدایت و نجات جامعه بشریت و کل حیات به سمت زندگی بهتر، حتما" نیاز به نقشه راه دارد که حداقل نسخه اولیه آن آماده شده است ... در داخل مستندات مرجعیت فعلی روش هایی برای پالایش، ویرایش و به روز رسانی دیده شده است؛ اما داشتن نقشه راه از بی نقشه بودن بهتر است و هرچند تلاش شده تا این سند مرجعیت علمی فعلی به بهترین شکل ممکن تنظیم شود تا انشاالله منشاء خیر برای همگان باشد".
حیطه‌های تمایزیافته با قابلیت مرجعیت علمی، به دانشگاه‌ها سپرده می شود
دکتر فرید نجفی معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت، در آیین امضای تفاهم‌نامه مرجعیت علمی ضمن خیر مقدم به حاضران در نشست، با اشاره به هماهنگی خوب میان دو معاونت تحقیقات و فناوری و معاونت آموزشی وزارت بهداشت، گفت: "بحث مرجعیت علمی به به هر دو معاونت آموزشی و معاونت تحقیقات و فناوری مرتبط است و ایده‌پردازی و تئوریزه کردن آن نیازمند استفاده از تمام توان و پتانسیل‌های موجود است و همکاری هر بخشی عامل خیر و برکت خواهد بود".
دکتر نجفی افزود: " مرجعیت علمی برنامه جامع و کاملی است که در آن هم توان علمی و هم مزیت های رقابتی در نظر گرفته شده است. این برنامه بر اساس مقالات علمی افراد و برون‌داد علمی تدوین و در نهایت به بیانیه رسالت آکادمیک منجر شده است و ضمائمی که پیش‌بینی شده، به نوعی نقشه راه برای یک دوره زمانی حدود 20 ساله مشخص کرده است که ما تا پیش از این در کشور نداشتیم".
تجمیع اولویت های مرتبط با حوزه سلامت در کشور ضروری است
معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت در عین حال با اشاره به اینکه مرجعیت علمی با صرف توجه به برون‌داد علمی از حیث مقاله قابل سنجش نیست، به ضرورت توجه به اولویت‌های ملی اشاره کرد و گفت: "اولویت‌های ملی فقط در وزارت بهداشت تعیین نمی‌شود برای مثال: در معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری یا کمیسیون‌های عتف(دبیرخانه شورای عالی علوم، تحقیقات و فن آوری ) اولویت هایی را مرتبط با حوزه سلامت (Health related) مشخص می کنند که باید همگی تجمیع شوند و بر اساس آنها مزیت‌های رقابتی و تمایز وظایف را تعیین کنیم".
وی در ادامه به نشست هم‌فکری ماموریت‌مداری دانشگاه‌ها در معاونت تحقیقات اشاره کرد و گفت: " آنچه که ما در معاونت تحقیقات باید انجام دهیم در راستای ماموریت‌مداری دانشگاه‌هاست؛ باید بر اساس حیطه‌های تمایزیافته که قابلیت مرجعیت شدن در دانشگاه ها دارند ماموریت‌هایی را برای دانشگاه‌ها مشخص می کنیم ... ما در بحث ماموریت‌ها حیطه فناوری، برون‌دادهای پژوهشی علاوه بر مقاله موارد دیگری مانند کتاب و ... شرکت‌های دانش بنیان، داشتن دانشجوی PHD را هم به عنوان امتیاز در نظر گرفته ایم".
دکتر نجفی اظهار کرد: " بسیاری از ماموریت‌هایی که ما از دانشگاه‌های منتخب خواسته‌ایم، به احتمال زیاد با نقشه مرجعیت علمی هم‌پوشانی دارد و این همان اعتبارسنجی متقابل (Cross validation) فعالیت ها در دو حوزه پژوهش و آموزش قلمداد می شود ... و وظیفه خودمان می‌دانیم که از تمامی این حیطه‌ها حمایت‌کنیم".
در راستای پروژه مرجعیت علمی، دانشگاه ها هم اینک به سمت برنامه راهبردی در حال حرکتند
دکتر شهرام یزدانی، معاون پژوهشی مرکز ملی تحقیقات راهبردی آموزش پزشکی نیز به بیان گزارش از اقداماتی که تاکنون برای حرکت به سمت مرجعیت علمی طی شده پرداختند. ایشان اشاره کرد: " یکی از بسته های تحول آموزش که از فروردین 1394 ابلاغ گردید، به موضوع مرجعیت علمی اختصاص یافت که اقدامات متعددی آغاز شد ولی درنهایت وزارت بهداشت از شهریور 1397 بحث تمهید مرجعیت علمی را به مرکز ملی تحقیقات راهبردی آموزش پزشکی واگذار کرد و از آن موقع در قالب یک کلان پروژهف اقداماتی برنامه ریزی گردید و از تمام تجربیات دانشگاه ها در این مسیر استفاده شد".
ایشان به قدم های برداشته شده در این مسیر اشاره کرد: " رسیدن بر یک مفهوم مشترک واژگانی قدم اول بود که بر اساس دیدگاه ها و نظریات مختلف بر موضوع مرجعیت مثل مباحث لیگ جهانی دانش، رقابت و رقابت پذیری، رویکردهای فرآیندی، بحث سازه ای که مرجعیت را در لایه های مختلف از مرجعیت فلسفی تا مرجعیت عملیاتی می تواند گستره پیدا کند و ... حاصل این کار کتاب تعریف واژگان مرجعیت علمی بود... سپس به گفتمان های مرجعیت توجه شد که در سخنان مقام معظم رهبری نیز انعکاس یافته بود و تلاش کردیم با تولید مدیاهای متعدد و دانشنامه نصر در مرجعیت علمی، کتب و سخنرانی های متعدد و مقالاتی که در این زمینه چاپ کرده ایم به شفاف شدن این گفتمان ها کمک کنیم. تحلیل گفتمانی هم انجام شد که نشان داد بحث مرجعیت علمی در کلان معاصر توسعه کشور در چه جایی قرار دارد. پروژه های متعددی هم بر مزیت رقابتی دانشگاه ها صورت گرفت از جمله در سطح دپارتمان ها و گروه های آموزشی دانشگاه های کشور مزیت رقابتی شناسایی و شفاف سازی شد. از این منظر قدرت علمی و رقابت پذیری دانشگاه‌ها تحلیل شده و در سطح تیم هایی که در دانشگاه ها کار می کنند و طرح سایول را انجام دادیم که منتشر شد. ارزیابی درونی دانشگاه ها نیز انجام شد و بر اساس یک ابزار سازی کیفی و تعامل با دانشگاه ها اطلاعات جمع آوری شد. همچنین با توجه به اولویت های ملی، حوزه‌های بالقوه تمایز دانشگاه ها شناسایی و در کتابی منتشر شد... سپس کتاب های قرمز، زرد و سبز دانشگاه ها منتشرشد که نقشه راهبردی هر دانشگاه به تفکیک اعلام شده است".
دکتر یزدانی گفت: "از مجموع ۶۴ دانشگاه علوم پزشکی که توانستیم تحلیل داشته باشیم، وضعیت ۵۶ دانشگاه در حوزه‌های مختلف به طور کامل تحلیل شده است(کتب قرمز)، در ۵۵ دانشگاه تصمیمات در شورای دانشگاه یا هیات رئیسه مصوب شده است(کتب زرد)، در ۵۰ دانشگاه به برنامه های لازم دست یافته‌ایم (کتاب های سبز). در حال حاضر۴۶ دانشگاه در قالب گرنت هایی که بطور اختصاصی برای مرجعیت علمی دریافت کرده اند به سمت برنامه راهبردی در حال حرکت هستند. علاوه بر اینها، بیش از دویست گرنت برای موضوعاتی که دانشگاه ها ضرورت آن را برای مرجعیت علمی تشخیص می دادند، اختصاص یافته است".
این تفاهم نامه، بستری مناسب برای ظهور برخی قطب های علمی کشور را فراهم می نماید
دکتر یزدانی سپس به بحث قطب های علمی اشاره کردند: " مراکزی که الان شناسایی شده اند قرار است با برنامه ها به قطب های علمی تبدیل شوند؛ لذا بر اساس برنامه راهبردی تدوین شده در مرکز ملی تحقیقات راهبردی آموزش پزشکی و تفاهم‌نامه‌های فی مابین وزارت بهداشت با دانشگاه‌ها، حمایت‌های لازم در این راستا انجام خواهد شد".
در پایان این جلسه، تفاهم نامه فی مابین مسئولین چهار دانشگاه علوم پزشکی مستقر در تهران با مسئولین حوزه معاونت آموزشی و معاونت تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت و با حضور مدیران مرکز ملی تحقیقات راهبردی آموزش پزشکی امضا شد.
