به گزارش روابط عمومی مرکز ملی تحققیقات راهبردی آموزش پزشکی، در راستای توسعه همگرائی بین علوم و به منظور ارتقای سطح تعاملات و همکاری‌های فعال و مؤثر علمي، «مرکز ملی تحقیقات راهبردی آموزش پزشکی» و «مؤسسه پژوهشي حكمت و فلسفه ايران» تفاهم‌نامه همکاری علمی امضاء کردند. اين تفاهم‌نامه ميان دکتر علی‌اکبر حقدوست معاون محترم آموزشی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و رئیس محترم مرکز ملی تحقیقات راهبردی آموزش پزشکی؛ و آقای دکتر غلام‌رضا زکیانی رئیس محترم مؤسسه پژوهشي حكمت و فلسفه ايران، با هدف استفاده بهينه از توانمندی، امكانات و ظرفيت‌های موجود در جهت گسترش پژوهش و آموزش‌های حکمت و فلسفه در حوزه سلامت و علوم مرتبط با آن و تعامل بیشتر اساتید و پژوهشگران، منعقد گردید.
نصر مرکزی کلیدی و اثر گذار در حوزه آموزش وزارت بهداشت
در مراسم امضا این تفاهم نامه آقای دکتر حقدوست فرمودند:
" نصر مرکزی کلیدی و اثر گذار در حوزه آموزش وزارت بهداشت می باشد که در سالهای اخیر به بالندگی رسیده است. اقدامات این مرکز در برنامه ریزی های آموزشی در سطح وزارت بهداشت و خارج از وزارت بهداشت چشمگیر بوده است. مستندات تولید شده در این مرکز در بحث های آیین نامه ارتقا، برگزاری کنکورسراسری، ترسیم چارچوب مفهومی مدیریت جامع در کشور بی نظیر است و حتی برخی از مستندات تولیدی در این مرکز، معادلی در سطح کشور ندارد. این مرکز در حوزه وزارت بهداشت هم اثر گذاری بسیار سنگین و قوی داشته است. مثلا" مسیری که برای مرجعیت در علوم پزشکی برداشته شده است چه در بحث های تئوری پردازی و ترمینولوژی ها و شفاف سازی در معانی مرجعیت و سرآمدی و ... منحصر به فرد بوده است. طراحی نقشه آمایش سرزمینی هم مثال زدنی است، اینکه چگونه کلان مناطق مثل قطعات مختلف یک پازل دیده شوند و در کنار هم تصویر زیبایی را تشکیل دهند، در حال حاضر از تئوری خارج شده و در هیات امنا بیش از نیمی از دانشگاه های علوم پزشکی مصوب شده است یا در حال تصویب است".
دکتر حقدوست سپس به مدل شش وجهی تعالی دانشگاه ها اشاره داشته و گفتند: " ورودی های این مدل در مسیر سه کلان فرایند برنامه ریزی، ساختار و تشکیلات، و نظارت و پایش قرار گرفته و انتظار داریم شش خروجی مرجعیت علمی، همگرایی علوم، درخشش بین المللی، پاسخگویی اجتماعی و دغدغه مند شدن دانشگاه ها، آمایش سرزمینی و رسالت محلی داشته باشند. یکی از این خروجی های مهم بحث "حکمت بنیان بودن دانشگاه ها" است.
تبیین ویژگی های اصلی حکمت بنیان بودن دانشگاه ها
دکتر حقدوست در ویژگی های اصلی حکمت بنیان بودن دانشگاه ها، فرمودند:
"دانشگاه حکمت بنیان، دانشگاهی است که فضایل اخلاقی در مجموعه وجود داشته باشد. در این دانشگاه سعی می کنیم رذایل اخلاقی را از یک فضای زیبای علمی دور کنیم. همچنین باید تعیین نماییم که آموزشی که در دانشگاه حکمت بنیان صورت می گیرد، با چه نگاهی باید باشد. در این دانشگاه باید به دنبال نهادینه کردن سلامت معنوی و ابعاد اخلاقی باشیم که یکی از شش وجه مدل تعالی است". ایشان در پایان سخنان خود اضافه نمودند که: "بدلیل جدایی وزارت بهداشت از وزارت علوم تلاش می کنیم تا از همکارانی در وزارت علوم، که تخصص و تبحر در تبیین این مفاهیم دارند بهره ببریم و هم افزایی خوبی شکل بگیرد. این تفاهم نامه باعث می گردد تا سوالاتی که در ذهن علمی ما شکل می گیرد را به شما ارائه و با درایت و تخصص شما بهترین جواب را بگیریم".
اجرای کلان پروژه "دانشگاه حکمت بنیان" در نصر
آقای دکتر شهرام یزدانی نیز در این جلسه در سخنان خود و در معرفی نصر فرمودند:
" تمرکز اصلی پژوهش های نصر بر تحقیقات مفهومی ( Concept research)، تحقیقات نظری(Theory research) و پژوهش های سیاستی (Policy Research) است. این پژوهش ها از طرق مختلفی مثل فراخوان، اعطای گرنت، برون سپاری پروژه ها بر اساس اولویت های ملی و اولویت های وزارت بهداشت و... به افراد برجسته کشور واگذار می گردد. تمهید و اجرای پروژه های بزرگ هم در مرکز ملی تحقیقات راهبردی آموزش پزشکی بوده است؛ مثلا" پروژه مرجعیت علمی به عنوان یک کلان پروژه دارای اجزاء زیادی است در سطوح مختلف از سطح کاملا" پایه مثل سنتز مفهوم، و تئوری سازی تا برنامه ریزی عملیاتی آن در این مرکز انجام شده است". از چند سال قبل در کشور در باب "دانشگاه حکمت بنیان" نیز بحث شده است اما کار اصولی که از پایه نظری تا اجرایی شدن آن را نشان داده باشند، در هیچ کجا صورت نپذیرفته است.
تبیین ابعاد مختلف دانشگاه حکمت بنیان
دکتر یزدانی در ادامه سخنان خود به کلان پروژه " دانشگاه حکمت بنیان" اشاره فرمودند:
" در حال حاضر پژوهش هایی مثل سنتز مفهومی در مورد مفاهیم مرتبط با حکمت و ما به ازاء اسم فاعلی آن، مانند حکیم و .... تا الان صورت گرفته و یک چارچوب مفهومی از واژه هایی همچون عاقل، اندشمند، متفکر، خردمند، نظریه پرداز، فیلسوف و ... پایه گذاری شده است و البته برای هر طرح یک پشتوانه معنایی قوی بنیان نهاده ایم. برای دانشگاه حکمت بنیان نیز یک چارچوب سازی با سه زیربنای کل نگری و نگاه سیستمی، نیاز محوری و پاسخگویی اجتماعی و فایده گرایی و خیر کثیر انجام شده است. در این راستا با در نظر گرفتن توسعه ارزش ها و فضیلت، توسعه تفکر عقلانیت، توسعه علم و دانش، بدنبال غایت های فردی و اجتماعی هستیم. مثلا" سیاست گذاری مبتنی بر ارزش (Value based policy making) چیست؟ و اصولا" این ارزش کجای کار این سیاست گذاری باید باشد؟ مدل سازی قوی صورت گرفته یا مثلا" واژه برنامه آموزشی ارزشی (Value based curriculum)چه تعریفی دارد؟، ارکان، ساختار و کارکرد یک دانشگاه ارزش مدار (Value based university) چگونه باید باشد؟ وقتی در دانشگاه ارزشی به دنبال انتقال مفاهیم ارزشی هستیم بایستی در جهت مواجهات ارزشی (Value based exposure) حرکت کنیم؛ اما چگونه؟ و ...
ایشان در پایان سخنان خود فرمودند:
"برای اجرای این پروژه ها به نظر می رسد خیلی از نظرات کارشناسی و انجام کارشناسی ها در " مؤسسه پژوهشي حكمت و فلسفه ايران" تجمیع شده باشد؛ لذا برقراری ارتباط رسمی با این موسسه بسیار مهم است.... امیدوارم که این تفاهم نامه فتح بابی برای همکاری های نزدیکتر و طولانی را فراهم آورد تا از توانایی ها و بضاعت دو مرکز برای پیشبرد کارها استفاده شود". ایشان در پایان تاکید نمودند که: مرکز ملی تحقیقات راهبردی آموزش پزشکی نیز در پروژه در دست اجرای مؤسسه پژوهشي حكمت و فلسفه ايران با عنوان "فلسفه طب" کمک کننده خواهند بود؛ و از بضاعت کمیسیون های نظریه پردازی در فرهنگستان علوم پزشکی استفاده خواهیم نمود تا پروژه های متقابل با کیفیت بیشتری جلو روند.
سرکار خانم دکتر افشار مسئول کمیته اعتلای اخلاق حرفه ای با اشاره به وجود کمیته اخلاق و فعالیت هایی که در این زمینه در وزارت بهداشت صورت می پذیرد، فرمودند: " با عنایت جدی معاونت آموزشی وزارت بهداشت بر موضوع ارزشهای اخلاقی و معنوی در دانشگاه ها، اینک فضا و فرصت فراهم است و مسیر برای همکاری های عمیق تر و بیشتر هموار خواهد بود. نقاط مشترک بسیاری برای همکاری های مشترک بین مرکز ملی تحقیقات راهبردی اموزش پزشکی و مؤسسه پژوهشي حكمت و فلسفه ايران وجود دارد و این بستر مناسب در وزارت بهداشت، سبب شد که به این مؤسسه پژوهشي مراجعه کنیم تا پژوهش ها و اقدامات مشترک و موثرتری را در اینده انجام دهیم".
وزارت بهداشت در مسائل آموزشی و پژوهشی کاملا" واقع بینانه اقدام می کند:
دکترغلام‌رضا زکیانی رئیس محترم مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران نیز در ابتدای سخنان خود ضمن تقدیر از دلاوریها و بزرگ منشی های همکاران محترم وزارت بهداشت در دوران پاندمی کرونا از طرف جامعه علوم انسانی، فرمودند: " هر چند در دوران دفاع مقدس هم این نمونه از رشادت ها را شاهد بودیم که به هیچ‌وجه فراموش نخواهند شد؛ اما این هنر و توانمندی را در این ایام با تمام وجود لمس کردیم".
دکتر زکیانی در جهت روشن شدن کارهای مشترک آتی فرمودند: " وزارت بهداشت به خاطر اینکه مستقیما" با مسائل اجتماع درگیر است در مسائل اموزشی و پژوهشی نیز کاملا" واقع بینانه اقدام می کند و نسبت به کارهای انجام گرفته در مرکز ملی تحقیقات راهبردی اموزش پزشکی ابراز خرسندی کردند. در حوزه علوم انسانی به طور اعم و در حوزه علوم عقلی به طور اخص، شاید این مقدار ناظر بودن بر نیازهای جامعه و واقع بینانه حرکت کردن وجود ندارد. یعنی به دلایل مختلف تاریخی، دانشگاه ها در علوم عقلی خیلی عرشی کار می کنند و کارها ناظر بر نیازهای واقعی جامعه نیست. هر چند به واسطه علایق فردی و جمعی برخی تلاش کرده اند که ورود پیدا کنند... ایشان اعلام امادگی کردند که برای پیشبرد کلان پروژه " دانشگاه حکمت بنیان" هر کمکی را انجام دهند. ایشان در پایان اظهار امیدواری نمودند که با پتانسیل علمی موجود در موسسه و ارتباطاتی که با سایر مجموعه های علمی داخل و خارج کشور دارند، بتوانند انتظارات مرکز ملی تحقیقات راهبردی اموزش پزشکی را برآورده نمایند.
دکتر حقدوست با اشاره به اقدامات انجام شده در حوزه معاونت آموزشی وزارت بهداشت فرمودند: " تلاش شده است تا ارتباطات وزارت بهداشت و وزارت علوم قویتر شکل بگیرد. مثل: تمهید برگزاری جلسات بین دانشگاه های وزارت بهداشت و علوم با نتایج عملی، بزرگراری ویدئو کنفرانس بین دانشگاه های بزرگ دو وزارت، تصویب دوره مشاهده گری که بسیار فرصت مغتنمی است: که اساتید دانشگاه ها در فیلدهای یکدیگر از نزدیک بدون بوروکراسی اداری بازدید داشته باشند، فرصت های مطالعاتی داخلی با پروژه های مشترک، انجام بازدید از دانشکده های وابسته به وزارت علوم، برگزاری سمپوزیوم های آتی مجازی در سطح کشور بین بوردهای آموزشی دو وزارت، ...تا اعضاء فعالیت هایشان را به یکدیگر معرفی کنند و باب گفت و شنودهای کاری باز شود، .....".
دکتر حقدوست ادامه دادند: " در بحث حکمت و فلسفه سلامت به شدت به اندیشمندان موسسه شما نیاز داریم . برای مثال سازمان بهداشت جهانی تعریفی از چیستی سلامت داده است و سلامت جسم و روان و سلامت اجتماعی را به رسمیت شناخته ولی در سلامت معنوی که قرار بوده وارد شود، سکوت وجود دارد. غربی ها اذعان دارند که تعریف سلامت ناقص و جامع نیست و دنبال تعریف جدیدی از سلامت هستند. گروه های مختلفی در حوزه علوم پزشکی داریم مثل: مرکز تحقیقات سلامت معنوی، فرهنگستان علوم پزشکی که کارگروهی برای سلامت معنوی دارد و هر سال سمپوزیومی را برگزار می کند. اما اختلاف نظر همکاران ما در مفهوم سلامت معنوی بسیار زیاد است؛ و علیرغم اینکه منابع غنی داریم که می توانیم از آنها استفاده کنیم ولی حرفی برای عرضه در عرصه بین الملل نداریم. اینها نشان می دهد که باید از شما بیشتر کمک بگیریم. امیدواریم که معارفه های فنی تری از کارهایی که انجام شده ارائه دهیم تا در دل این تفاهم نامه پروژه هایی در نصر و موسسه تعریف و مصوب شود و تیم های کاری تعیین شوند تا منشاء خیر باشند".
ضرورت نزدیک کردن مباحث نظری با مباحث پژوهشی از نوع اقدام عملی، در سطح کشور
آقای دکتر وفاپور معاون محترم مدیریت منابع مؤسسه پژوهشي حكمت و فلسفه ايران نیز با تاکید بر لزوم نزدیک کردن مباحث نظری مطرح در این موسسه با مباحث عمیق پژوهشی در نصر که از نوع تبیین و به دنبال آن اقدام عملی در سطح کشور می باشد، بر اهمیت بالای پرداختن نصر به پروژه "دانشگاه حکمت بنیان" اشاره نمودند و بر ابعاد مختلف سلامت جسم و روان و سلامت اجتماعی و سلامت معنوی تاکید کردند. ایشان از اینکه نصر و این موسسه این بحث را جدی تر پیگیری کنند، نیز استقبال نمودند. ایشان به برگزاری برنامه های خود در روز جهانی فلسفه اشاره و فرمودند: "امسال این برنامه با عنوان "سلامت و زندگی خوب" برگزار شد و از اساتید گروه پزشکی هم دعوت شده بود که در آینده نزدیک مجموعه مقالات در این حوزه انتشار خواهد یافت". ایشان از مدیران نصر دعوت نمودند که در مؤسسه پژوهشي حكمت و فلسفه ايران حضور یابند و فتح باب خوبی را برای همکاری های نزدیک بگشایند تا کمک شایانی را به کشور داشته باشیم".
سوق دادن دانشجویان به مباحث فلسفه مضاف
آقای دکتر شیخ رضایی عضو هیئت علمی گروه پژوهشی مطالعات علم موسسه با توجه به حضورشان در گروه مطالعات علم که مشتمل بر تاریخ و فلسفه علم است، فرمودند: فلسفه مضاف مثل فلسفه پزشکی، فلسفه سلامت خیلی می تواند محل توجه دانشجویانی باشد که رساله های دکتری انتخاب می کنند و در موسساتی که رشته های فلسفه علم دارند مثل مؤسسه پژوهشي حكمت و فلسفه ايران، دانشگاه صنعتی شریف، پژوهشگاه علوم انسانی و ... کسانی که به این رشته ها سوق می یابند، یا در علوم تجربی کار می کنند یا در علوم انسانی، و کمتر به سوی علوم پزشکی و سلامت و بهداشت می روند؛ فرصت خوبی است که اگر اولویت های پژوهشی معلوم شود دانشجویان می توانند رساله های خود را در موضوعات مذکور انتخاب کنند و از سوی یکی از مراکز یا هر دو حمایت شوند و کم کم این موضوعات شناخته شوند. الان مراکزی در ایران هستند که در مسئله اخلاق پزشکی کار می کنند ولی بقیه حوزه های مربوط به فلسفه پزشکی و فلسفه سلامت تقریبا" مغفول است".
دکتر حقدوست در پایان جلسه اظهار کردند که: " ... غیر از انتشار کتب علمی و برنامه های مختلفی که برگزار می گردد بسیار مناسب است که همکاران وزارت علوم بیایند و از نزدیک در فضای علوم پزشکی قرار بگیرند، مراکز بهداشتی درمانی را ببینند، و عینی امور را ببینند و بتوانیم به همدیگر کمک کنیم".
در پایان این مراسم اعضاء حاضر از تولیدات علمی- پژوهشی مرکز ملی تحقیقات راهبردی آموزش پزشکی بازدید کردند.
شایان ذکر است برخی از زمينه‌هاي همكاري در این تفاهم نامه شامل:
1) استفاده از ظرفيت‌هاي علمی همديگر براي گسترش و تعميق مفهوم دانشگاه حکمت بنیان و مفاهیم مرتبط با سلامت، حکمت و معنویت در حوزه علوم پزشکی و آموزش علوم پزشکی
2) طراحی و اجرای مشترك پروژه‌های تحقیقاتی در حوزه فلسفه سلامت، فلسفه تعلیم و تربیت، حکمت و معنویت در حوزه علوم پزشکی و آموزش علوم پزشکی و سایر حیطه‌های مرتبط
3) استفاده از توانمندی‌های دو طرف برای تألیف و انتشار کتاب و نشریات مشترک
4) ...............................
مرکز ملی تحقیات راهبردی آموزش پزشکی
از همه اساتید، پژوهشگران، دانشجویان و علاقمندان به مباحث مطروحه دعوت می نماید از فرصت پیش آمده در جهت انجام فعالیت های پزوهشی مشترک حداکثر بهره را ببرند.
